lunes, 4 de mayo de 2009

Máis sobre os homes de sol


Nas anotacións de nountronte esquecéuseme dar noticia da comprobación empírica da existencia dos homes de sol no Ribeiro de Avia. Estaba escrita, pero –cousas da informática- desapareceu. Dicía algo así:

Encargoume Xesús Alonso Montero que comprobase se era coñecida a expresión dos homes de sol no Ribeiro de Avia. Sorprendíalle que don Eladio non acollese no seu diccionario esta fórmula idiomática tan suxestiva como insólita, e preguntaba no seu traballo, será que non se usaba no Ribeiro de Avia, o seu Ribeiro? Á primeira que lle preguntei foi a miña nai, e de seguido recoñeceu a expresión como moi utilizada cando ela era pequena, é dicir pola mesma época (1938) que a descubriu Xesús. Logo pregunteille a un veciño de San Clodio e ó meu tío Eduardo, de Lebosende; ningún dos dous me deu razón da expresión. Non obstante, hai quince días, unha señora que subía dos oitenta anos, en Esposende, recoñeceu a fórmula e incluso me asegurou que ela aínda a utilizaba. Algúns pensarán que este 2-2 non decide nada, non obstante, eu dou por comprobado o uso dos homes de sol no Ribeiro de Avia. A razón? Hai tempo que teño comprobado que as mulleres son moito máis memoriosas cós homes.

O Carballiño, 26-02-09

2 comentarios:

Daniel dijo...

Pásoche información que encontrei nun libro sobre o tema dos homes de sol, a ver se desfacemos o empate 2-2, que esa expresión, realmente moi, moi fermosa, ben o merece!

Na páxina 190 do libro: "Historia dunha aldea galega. Coas mans encol do lume", de Manuel Rodríguez Troncoso,
(http://www.andelvirtual.com/tev/catalogo/ver.php?pid=7409)
no apartado UNIDADES DE MEDIDA, di:

Temos que citar ademais "altura dun home" como unidade que serve para medi-la altura do sol (aproximadamente unha hora antes de poñerse).

E na páxina seguinte, no apartado: O RELOXO SOLAR E A HORA DO LABREGO, comenta:

"Botábase man igualmente á altura do Sol sobre o horizonte, como dixemos máis enriba, para fixa-lo tempo; e ó intre en que se vía o Luceiro. Dicíase, por exemplo, "bota o gando pró monte cando vaia o sol á altura de dous homes, e tráeo despois de que naza o luceiro". Curiosamente empregábase pois, de unidade de medida, ás veces, a "altura dun home", de "medio home" ou "dous homes". Non sei se os habitantes labregos doutras comarcas afastadas utilizaban esa "unidade", a "altura do home" sobre o horizonte. Si que se tiña en conta no Ribeiro (Ribadavia), a tres leguas da nosa aldea, segundo se pode deducir pola seguinte copla e outras que hai nesa comarca:

"Os señoritos da Vila
son xente de febra mol:
déitanse cando as galiñas
con medio home de sol".

Guntín, a pesar de estar na montaña, áchase preto do Ribeiro, polo que non é de estrañar que esta forma de medi-lo tempo sexa común nas dúas zonas.
(Guntín, segundo comenta o autor deste libro, é unha aldea da parroquia do Oroso, concello de A Caniza (bisbarra de A Paradanta, no S.L. da provincia de Pontevedra) )

Curiosamente, no artigo de Alonso Montero sobre a carta de Sofía Cordal, hai dous cantares que, neste caso, fan referencia á hora de madrugar (e non á de deitarse):

"Os señoritos da vila
son xente de 'moito' fol:
os días soltos 'madrugan'
con catro homes de sol".

"Hai xente tan preguiceira
na terra destes lambós
que se erguen co día alto
con home e medio de sol".

Jeanfrujo dijo...

Aínda que sexa con retraso, moitas grazas Daniel. Gústame iso da "xente de febra mol", expresión que nunca escoitara, e que no Ribeiro diríamos "de freba mol". E para os "homes de sol", 3-2 é un bonito resultado (tampouco se trata de meterlle unha riolada).
Espero novas achegas túas.