Infamia

Si uno denuncia un abuso,
persigue la injusticia,

fustiga la ramplonería,

se preguntan los esclavos:

¿Qué irá buscando en eso?

M. Unamuno

(Vida de Don Quijote y Sancho)

Infamia é palabra de orixe latino (lat. infamia); conceptuábase na Antiga Roma como a “degradación do honor civil”. O cidadán que era tachado de infamia perdía a reputación e o crédito. O dicionario da RAE, pola súa banda, define a infamia como ‘maldad, vileza en cualquier línea’. E maldade e vileza en toda liña é o que se observa no caso das ameazas e presións que recibiu a farmacéutica de Baltar para que despedise á auxiliar que ten contratada desde hai 20 anos, de parte do alcalde de ese concello. E todo polo simple feito de presentarse a auxiliar como número dous na lista do PSOE dese municipio.

Paréceme que a noticia, por diversos motivos, ten o calado suficiente coma para que lle preste atención neste “blog”, que, como sabedes, non analiza, en xeral, cuestións de actualidade. Esta infamia enlaza directamente coas ameazas á liberdade individual que, de forma xeral, denunciabamos no último artigo publicado, aproveitando o recente discurso de Vargas Llosa en Bos Aires. 

O primeiro que cabería dicir é que non se trata dun feito illado ou inusual, máis ben creo que infamias de este tipo –despedimentos e contratacións por motivos políticos, vetos a determinadas persoas, louvanzas esaxeradas a mediocridades, ameazas directas ou veladas contra os que se saen do rego, discriminacións de todo tipo, etc- son o pan noso de cada día en Galicia. Son  infamias practicadas, en maior ou menor grado, por todos os grupos políticos: repito, por todos. E dramático, pero é así. Deste xeito, o que resulta salientable do caso que nos ocupa non son as ameazas en si, senón a heroicidade da farmacéutica Celsa Cortiñas Moure. Si,  que unha profesional independente se atreva a denunciar publicamente tales presións do alcalde do seu concello, en Galicia, é un acto heroico. Soamente os que coñecemos –porque a mamamos, e a sufrimos- a Galicia profunda, a Galicia dos pequenos concellos –pobo pequeno, inferno grande!, reza a sabedoría popular-, podemos valorar na súa xusta medida o exemplar acto da farmacéutica. No outro extremo, eses veciños de Baltar que, na súa maioría, non se atreven a comentar o caso, son unha proba inequívoca do clima de medo a expoñer as ideas propias que reina na Galicia rural, da lei do silencio imperante; lei e clima que casan mal cunha democracia, e que tamén inundan á Galicia menos rural. E áinda así, o caciquismo e a corrupción adoitan presentarse cara ó exterior coma se se tratase de algo divertido, humorístico, consubstancial co noso xeito de ser: vamos, coma se fose unha broma, axeitada para saír nas “chistosas” viñetas dos nosos periódicos –viñetas que na maioría non pasan de ser simples “chascarrillos”, que en vez de denunciar, dulcifican o papel dos caciques e dos corruptos: nada que ver coas de quen pretenden ter por mestre a maioría dos autores-. Por desgracia, a realidade, coma case sempre, ten pouco parecido coa imaxe que se transmite: as infamias que producen o caciquismo e  a corrupción en Galicia levan moita carga de sufrimento asociada. É o fondo sufrimento que nace das múltiples inxustizas que, en silencio, teñen que soportar numerosos galegos e as súas familias. Para complicar máis as cousas, unha boa parte da poboación xa acepta, por costume, tales inxustizas como normais, e simplemente aprende que para sobrevivir hai que buscar o favor e aparentar estar sempre do lado do poderoso: aplaudir ata coas orellas sempre que sexa posible, e reducir a protesta, no seu caso, a un mirar para outro lado ou a gardar silencio.  E, se non aturas iso, que podes facer? As maletas!

A segunda reflexión, continuación da primeira, refírese á pésima calidade da nosa democracia –tamén é certo que as hai peores! Tan certo como que as hai mellores!-. Nunha democracia de verdade, digo, o alcalde e candidato do PP do concello de Baltar xa tiña que ter dimitido, e, de non facelo, o seu partido ter procedido á súa expulsión inmediata. Houbera sido unha gran noticia. Pero non, que se o alcalde denuncia ó PSOE, que se non sei que, que se non sei canto… Nada, nada! As denuncias públicas da farmacéutica son claras e contundentes. Non se precisa máis: ou son falsas e entón non cabe máis ca negación absoluta das declaracións da  que eu supoño heroína desta historia, ou son verdadeiras (que é o que parece) e entón non cabería máis ca apartar ó devandito candidato de calquera lista ou posto público. Iso sería o que ocorrería nunha sociedade que crese realmente no valor da democracia e no das liberdades individuais. A esta hora Galicia debía ser un clamor por este tema. Pero non o é. Mellor discutir se a expulsión dun tal Pepe foi xusta ou inxusta.

A terceira é última reflexión, aínda que o asunto daría para un tratado máis extenso ca Historia Universal de la Infamia de Borges, ou polo menos máis substancioso para os galegos, ten que ver con outra infamia: a infamia informativa na que vivimos. Tiven noticia deste asunto polo diario La Voz de Galicia que, o mércores 27, nas páxinas de Galicia, daba cumprida conta do mesmo en información titulada “Me pidió que despidiera a mi auxiliar si iba en la lista del PSOE”, asinada por Cándida Andaluz, que incluía unha entrevista coa farmacéutica Celsa Cortiñas. O xoves 28, no mesmo diario, agora nas páxinas de Ourense, o titular era “La candidata acosada del PSOE de Baltar fue edila del BNG y pactó con el PP”. Sorprendeume o titular da noticia, asinada agora por Miguel Ascón, onde intuín, con desagrado, certa intención de descualificar a quen eu supoñía víctima de ameazas. Segundo fun lendo, funme reafirmando na citada intuición, pero asaltoume a dúbida de se esa candidata acosada era a mesma auxiliar de farmacia da noticia do mércores. Daba o xornal o nome da candidata, María Esperanza García Fernández, e varios datos máis, de escasa consistencia, tratando de presentala como muller politicamente conflictiva e “transfuga”, xa que pertencera ó BNG, apoiara puntualmente ó PP, etc.; pero eu dubidaba se esa era a muller do día anterior, xa que, como é lóxico, non me lembraba do nome. Unha columniña adxunta, sin asinar, que levaba por título “Un enfrentamiento convertido por los vecinos en silencio y precaución”, comezaba deste xeito: “Las presiones denunciadas por la farmacéutica de Baltar contra el alcalde al asegurar que la coaccionó para que despidiera a su auxiliar...”. Foi así que me pareceu que debía de tratarse da mesma persoa. Non obstante, ó non atopar o nome da auxiliar nesta columniña, non quedei totalmente convencido. Por esa razón busquei a mesma noticia no xornal Faro de Vigo. E, en efecto, en información asinada por X.M. del Caño, confirmáronse as miñas sospeitas: tratábase de dúas persoas distintas, aínda que a información da Voz de Galicia trataba de confundilas. María Esperanza García era a candidata número un, que parece ser tamén  denunciou ter recibido ameazas do rexedor e candidato do PP, mentres a auxiliar de farmacia e candidata número do dous do PSOE era Carmen González. En fin, todo un tratado de manipulación informativa que, con medias verdades, cando non, coma neste caso, tratando de converter ás víctimas en acusadas, simplemente axuda a enzoufar máis o triste panorama político e social do país. Unha verdadeira pena. Una infamia máis.

Pero, aínda así, hoxe é un día de esperanza. Grazas a ti, Celsa Cortiñas. Que o teu exemplo cunda e que Deus cho pague.

A heroina (Celsa Cortiñas) e a súa auxiliar (Carmen González)