A forza da palabra: o pregón de Gonzalo Navaza en Ribadavia

Falaba Otero Pedrayo, con coñecemento de causa, da rica sistemática e poética das viñas e dos viños, e cando diso falaba pensaba no Ribeiro, paradigma clásico da unión indisoluble entre unha paisaxe, un viño e unha cultura. Miles de veces se terá feito o laude das terras e dos viños do Ribeiro. Algunhas das mellores prosas do mesmo don Ramón ou de Cunqueiro foron escritas para louvar ó Ribeiro: se o primeiro o maxinaba “como fermosa bacante cansa e adurmida en fresqueiro leito de soaves penedías e verdes froumas”, o segundo recoñecía no Ribeiro a ese viño “more philosophico, axeitado para unha filosofía humana, peripatética e sentimental”, “apropiado para a nosa forma de ser, para a nosa lentitude dialogante, porque nos aviva e nos estimula. O Ribeiro é un viño que sempre remata nunha cantiga...”. E, que dicir da poesía! Celso Emilio, Antón Tovar, Samuel Eiján, Gómez Alfaro, Manuel Vilanova,... todos inspirados polas musas ribeirás e todos unidos baixo o himno de don Eladio:

Curruncho do Paraíso,

Anaco solto do ceo,

...

¡meu Ribeiro!

Na miña modesta opinión, perdera algo o norte a festa de exaltación por excelencia do viño do Ribeiro centrándose na profesionalización e nos mercados e esquecéndose da firme unión que existe entre viño e literatura, entre viño e arte, entre viño e Pobo. Foi esa unión o verdadeiro fermento tanto da Festa da Vendima de Leiro coma da Feira do Viño de Ribadavia, e aí están as hemerotecas para demostralo. Este ano caben dous grandes méritos ós organizadores do certame de Ribadavia. O primeiro, recuperar o espacio físico e temporal das primeiras feiras, de cando a Feira do Viño do Ribeiro era a festa de exaltación máis importante de Galicia; o segundo, redescubrir a poética do viño. Ó viño do Ribeiro han de seguir poñéndolle voz os máis recoñecidos bardos do País. Por iso foi un gran acerto a elección do pregoeiro deste ano: Gonzalo Navaza, un dos mellores entres os nosos vates.

En Ribadavia, a catro de maio do 2012, exerceu de trobeiro ilustre Gonzalo Navaza. Quedará por sempre na memoria dos que alí estabamos a forza da súa palabra e a fermosura e musicalidade das dezaoito décimas que enxergou no seu pregón. Décimas de exaltación dun santoral tan propio coma inédito, o das nosas castes de uvas: a treixadura, o caíño, o brancellao, a loureira, o torrontés... Tal vez non sexa casualidade que este mesmo ano se celebre o bicentenario do nacemento do gran químico galego Antonio Casares, o primeiro que estudou de xeito sistemático esas mesmas castes das nobres vides galaicas.

Como sabe o amigo Gonzalo, unha vez rematado o pregón, mentres tomabamos un vaso no “stand” municipal, recibimos un sinal cósmico. Eu interpreteino, pola súa fermosura, como de aprobación dos deuses para os versos alí cantados. Gonzalo dará fe de que non minto.

Este foi o pregón: 

Miñas donas, meus señores que hoxe aquí vos congregades, ilustres autoridades, adegueiros, produtores, alegres consumidores e asistentes en xeral, vaia un saúdo cordial deste voso servidor que ten por moi grande honor ser pregoeiro oficial.	Santa Treixadura, santa das entrañas de Galicia, que as papilas acaricia e os entusiasmos levanta. Fai cantar ben a quen canta e pensar ben a quen pensa... E cando os seus dons dispensa a quen se acolle ao seu manto, perfuma cada recanto cunha ingrávida onda densa.
Propúxome a comisión vir pregoar nesta Feira. A oferta tan gasalleira non puiden dicir que non. Eu, que sinto devoción polo voso santoral -que nos protexe do mal da escura melancolía-, acudo a esta romaría cunha fe sacramental.	Santa Treixadura, tes para nós, os teus romeiros, o don de volver lixeiros os pensamentos e os pés. Se acaso San Torrontés tamén acode á xuntanza e ademais entran na danza Santo Albariño rideiro, San Godello e San Loureiro... que gran benaventuranza!
Que maior satisfacción para un modesto trobeiro que a de acudir ao Ribeiro a pronunciar o pregón! Quen desperdicia a ocasión de lle vir cantar ao viño aquí mesmo onde o pai Miño cobra do Avia tributo! Había que ser moi bruto pra non facer o camiño!	Completan a procesión poñendo cadanseu brillo San Macabeo, Santo Albillo e San Palomino. Son no ribeirao panteón tamén santos con dereito. Vimos, Ribeiro, a pé feito a che render homenaxe. Bebémoste... e a paisaxe inunda de luz o peito.
Romeiro veño, xa digo, por uns santos xenerosos, milagreiros e avogosos dende un tempo ben antigo. Quen se fai deles amigo, en todo sitio e sazón gaña a súa protección de venturosa virtude, pois dan contento e saúde a quen lles ten devoción.	Eu son de terra onde o viño amén de escaso é ruín, mais do meu natal Lalín vin casar no Carballiño. Feito está medio camiño... Completaría a ventura dunha feliz singradura un bacelar pequeneiro nalgún lugar do Ribeiro con caíño e treixadura.
Se ben non gastan coroa, son santos coma os que máis; non desatenden xamais  a quen a súplica entoa. A xente fana máis boa, a paisaxe máis fermosa, fan máis elecuente a prosa e os peitos máis cantareiros, por iso vimos, romeiros, en procesión fervorosa.	Paisaxe feliz, que prende nas ansias do camiñante e dende o primeiro instante a man amiga lle tende... Paisaxe feliz, que acende un lume nos corazóns e ergue ata o ceo cancións que afirman no firmamento o puro contentamento dos días e as estacións.
A San Caíño, que amosa baixo indumentos distintos de Longos, Bravos e Tintos sabores da estirpe nosa. Que presenza poderosa, solemne, enfática, viva...! Que pracer para quen liba ese sangue abenzoado, dun vermello purpurado de arcebispo para arriba!	Ribeiro, gozoso chan onde o gozo se recrea, onde a máis humilde aldea ten un aquel cortesán. O Coto Novelle, o San Cibrao de Las mais a Pena Corneira exercen serena vixía desde as alturas, ollando as viñas maduras onde a vida se fai plena.
Moitas indulxencias gaña quen lle reza a San Caíño, que é santo que fai camiño case sempre con compaña, por iso ninguén se estraña de ver que o axudan na angueira Santa Garnacha tinteira, San Sousón e San Ferrón ou San Tempranillo con Santa Mencía de freira.	Vou dando cabo á función deste humilde pregoeiro que lle declara ao Ribeiro a súa fiel devoción. Pois vimos en procesión a celebrar neste día este viño que nos guía, erguemos a nosa cunca sabedores de que nunca ha de faltar a alegría.
E San Brancellao, tinxido polas luces do solpor, que alegra os ollos coa cor do seu vermello vestido. Feliz quen for protexido deste coro celestial que libra de todo mal os seus fieles seareiros, dionisíacos romeiros do báquico festival!	Ribeiro, podes gabarte da magnifica largueza con que a madre natureza tivo a ben agasallarte. Se alén de paisaxe e arte bendeciu os teus destinos con eses caldos divinos, non te estrañe nada, non, que veñan en procesión milleiros de peregrinos.
E se estes son purpurados de vermello sangue mouro, outros visten roupas de ouro e brillos tornasolados. Eles achegan, calados, do fondo da adega escura, cheiros de froita madura dalgún paraíso ignoto... Feliz quen se di devoto da bendita Treixadura!	Brindemos pois, compañeiros, amigos, irmaos, veciños, por estes divinos viños deliciosos, feiticeiros, ouro e sangue dos senlleiros acios e bagos de noso. Viva o Ribeiro precioso que tanta beleza encerra! Viva o froito desta terra de futuro venturoso!