Pasan os anos

Imaxinen vostedes o mundo antes da civilización. Daquela non había nin  anos vellos nin anos novos, nin entroidos nin coresmas,  nin meses de maio nin de setembro, nin tan sequera sábados ou domingos. Porque desde un punto de vista físico ou astronómico, todos os días son iguais: unha simple e repetitiva intermitencia de luz e  escuridade. Así que o tempo, ou máis concretamente o tempo medible, é un invento da humanidade. A civilización, convén sabelo, consiste en boa parte en darlle contidos a ese tempo inventado, enchéndoo con diversas celebracións, que xunto con outras convencións son as que lle dan certo orde e sentido á nosa existencia. Por iso, unha característica común a tódalas civilizacións é a adopción dun calendario. Tal calendario, celebrativo e festivo fundamentalmente, evita de paso ter que reflexionar sobre a asombrosa indiferenza con que os acontecementos siderais contemplan a nosa vida, sinal clara da infinita insignificancia cósmica da mesma. E hai que recoñecer que no de ir ocupando o calendario con  diversas festividades ninguén ten superado á Igrexa. Se acaso agora, a nova relixión, que é o consumismo, vai conseguido significativos avances, coma en Galicia fixando a celebración de paparotas, pero calquera comparación co grao de refinamento cultural da Igrexa resulta ridícula.

Chegados á Noitevella, que nos últimos anos se ten erixido na máis grande celebración laica de orde mundial, un pode preguntarse que se festexa máis, se o fin do ano vello ou a entrada do ano novo. Haberá opinións para tódolos gustos, pero a min paréceme que, podendo, debemos festexar as dúas cousas. Non obstante, na literatura, as adiviñas sobre o ano novo resultan moi superiores ás reflexións sobre o vello. E parece xusto: o ano que pasou, xa pasou, e o seu relato aínda non tivo o repouso necesario para gozar do  encanto literario; mentres, o ano novo chega cargado de ilusións, de incertezas e de soños, é dicir, do que constitúe a materia prima da literatura.

Sobre todo isto escribiu moito e ben Cunqueiro. E das historias da entrada de ano gústame unha súa sobre todas. Conta como unha mañá dun esquecido día do outono de 1642, Luscinda Lopes, portuguesa natural do bispado de Braga pero residente en Lisboa, observou que lle nacera un gran no nariz. Ata aí nada extraordinario. Pero á semana o gran xa tiña o tamaño dunha noz; ó mes o dun melonciño invernizo, e no Nadal o dun enorme cabazote. Foi así que os médicos, unha vez obtido o preceptivo permiso da curia eclesial, decidiron intervir. A extirpación daquela descomunal vinchoca programouse no hospital de San Martín, sito na desaparecida Praza do Martirio, para a tardiña do 31 de decembro daquel ano do Señor de 1642. Pero a cousa demorou, e xusto cando o cirurxián encargado, doutor Cardoso, se dispoñía a usar o bisturí, o gran rebentou. E no medio do asombro máis absoluto da concorrencia, do gran saíu un homiño rubio e bigotudo. Diante disto, o canonista enviado pola curia para vixiar a operación preguntoulle ó aparecido: Quen es e que fas aquí?  Ó que este respondeu afouto e cheo de razón: «Non tiña que entrar agora o ano 1643? Pois por algún sitio tiña  que entrar!»...  E pegando un brinco saíu voando pola cheminea.

Xa ven entón que os anos entran por onde menos se esperan. Pero sobre o que van traer, ata o mesmo Cunqueiro opinaba que, a pesar da moita literatura ó respecto, nada se podía profetizar. Aínda así, hoxe polo menos, convén ser optimista, e tratar de aproveitar o mellor posible esta fermosa noite. E non esquecer, especialmente os novos, uns famosos versos de Robert Herrick: «tomade as rosas mentres podades/  que rápido o tempo voa». Feliz ano.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 31 de decembro do 2017.